“Yo mukhasaṃyato bhikkhu, Mantabhāṇī anuddhato; Atthaṃ dhammañca dīpeti, Madhuraṃ tassa bhāsitaṃ”. | "Tỷ-kheo chế ngự miệng, Vừa lời, không cống cao, Khi trình bày pháp nghĩa, Lời lẽ dịu ngọt ngào." |
Pháp Cú nầy được Đức Thế Tôn thuyết ra khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến Tỳ khưu Kokālika.
Câu chuyện nầy trong Tạng Kinh ghi rằng: “Lần ấy, Tỳ khưu Kokālika đã đi đến
yết kiến Đức Đạo Sư…”. Câu chuyện nầy, bậc trí hãy hiểu theo nghĩa thuyết của nhà
chú giải.
Khi Tỳ khưu Kokālika tái sanh vào địa ngục, chư Tỳ khưu cùng nhau ngồi hội
họp tại Giảng Pháp đường, bàn luận rằng:
- Ồ! Tỳ khưu Kokālika đã bị tổn hại, do đã lăng mạ hai vị Thượng Thủ Thinh
Văn là Sāriputta và Moggallāna, nên bị rơi vào địa ngục.
Bậc Đạo Sư đi đến giảng Pháp đường, ngồi vào nơi được soạn sẵn phán hỏi
rằng:
- Nầy các Tỳ khưu! Các ngươi ngồi hội họp cùng nhau bàn luận về vấn đề gì?
Chư Tỳ khưu trình lên Đức Thế Tôn câu chuyện đang bàn luận, Bậc Đạo Sư
phán rằng:
- Nầy các Tỳ khưu, chẳng phải bây giờ Tỳ khưu Kokālika bị tổn hại đâu, trong
quá khứ Kokālika cũng bị tổn hại như vậy rồi.
Theo lời thỉnh cầu của chư Tỳ khưu, Đức Thế Tôn thuyết giảng Bổn sanh như
vầy:
Vào thời quá khứ có một con rùa sống tại một hồ nước xanh, trong rừng Tuyết
Lãnh. Bấy giờ có đôi hạc thường bay đến hồ nước ấy tìm vật thực, đôi hạc kết bạn với
con rùa ấy. Một hôm, đôi hạc hỏi con rùa rằng:
- Bạn ơi! Nhà của tôi ở hang núi Gittakūṭa trong rừng Tuyết Lãnh. Bạn có muốn
đi với chúng tôi chăng?
- Nầy bạn! Tôi sẽ đi với phương tiện nào bây giờ.
Chúng tôi sẽ mang bạn đi, nếu bạn giữ được miệng mình.
- Bạn ơi! Tôi sẽ giữ, xin bạn hãy mang tôi đi đi.
- Được thôi! Nầy bạn.
Rồi đôi hạc cho rùa ngậm giữa khúc cây, còn hai con thì ngậm hai đầu, đồng cất
cánh bay lên.
Khi bay ngang qua kinh thành bọn trẻ trông thấy con rùa như vậy, chúng reo lên
rằng:
- Hai con hạc đem con rùa đi bằng khúc cây.
Nghe như thế, con rùa muốn thốt lên rằng: “Bạn ta mang ta đi, ta cần gì chúng
bây nói chứ, đồ ngu si”. Nó liền mở miệng để trả lời, lập tức nó rơi xuống đất. Bấy
giờ hai con hạc đang bay ngang Hoàng cung thành Bārāṇasī, con rùa rơi xuống sân
chầu bể ra làm hai mảnh mà chết.
Đức Thế Tôn thuyết giảng Bổn Sự xong rồi, Ngài liền thuyết giảng tiếp Bổn
Sanh Bahubhāṇi trong Dukanipāta với chi tiết rằng: “Con rùa thốt lên lời nói, tự giết
mình đó vậy. Trong khi khúc cây mà mình đang ngậm chắc rồi, đã giết mình chính với
lời nói mình. Thưa bậc nhân chủ, người thấy được nhân ấy rồi, hãy nói lên thiện ngôn
hợp thời. Ngài đã thấy con rùa thiệt mạng do nói phi thời (chẳng phải vậy sao ạ?)”.
- Nầy chư Tỳ khưu, lẽ thường vị Tỳ khưu hãy là người thu thúc khẩu hành
thường xuyên, chớ nên phóng dật, có tâm an tịnh vậy.
Commentaires